PROTOKÓŁ 

Z POSIEDZENIA JURY 

56. OGÓLNOPOLSKIEGO FESTIWALU 

KAPEL I ŚPIEWAKÓW LUDOWYCH 

z dnia 25 czerwca 2022 roku 

Jury w składzie: 

1. prof. dr hab. JAN ADAMOWSKI – przewodniczący 

2. mgr MARIA BALISZEWSKA 

3. prof. dr hab. STANISŁAWA NIEBRZEGOWSKA-BARTMIŃSKA 4. prof. dr hab. PIOTR DAHLIG 

5. mgr HENRYK DUMIN 

6. dr JACEK JACKOWSKI 

7. dr BOŻENA LEWANDOWSKA 

8. REMIGIUSZ MAZUR-HANAJ 

9. prof. dr hab. BOŻENA MUSZKALSKA 

wysłuchało w dniach 24 – 26 czerwca 2022 r.: 

27 Kapel, 

36 Zespołów Śpiewaczych, 

17 Instrumentalistów, 

30 Solistów Śpiewaków, 

oraz 26 grupy w konkursie „Mistrz i Uczeń”. 

Jury stwierdza, że w konkursie festiwalowym wzięło udział około 650 artystów ludowych z 13 województw. 

Jury oceniając dobór regionalnego repertuaru, cechy regionalnego stylu oraz poziom artystyczny, przyznało nagrody i wyróżnienia na łączną kwotę 85 400 złotych. Głównym fundatorem nagród było Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego  (60 000 zł) oraz Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi (9 800 zł – Konkurs Mistrz i Uczeń), Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie (10 600 zł) i Burmistrz Miasta Kazimierz Dolny (5 000 zł). Sukmanę Krakowską ufundowała pracownia Stanisławy Łukaszczyk z Poronina. 

10

W KATEGORII KAPEL 

BASZTĘ – nagrodę główną w wysokości 3000 zł przyznano Kapeli Kazimierza Marcinka z Kolbuszowej, woj. podkarpackie 

Trzy równorzędne I nagrody po 2000 zł każda przyznano: 

Kapeli Dudziarzy Wielkopolskich CK Zamek Poznań, woj. wielkopolskie Muzyce Zespołu Orawianie z Lipnicy Wielkiej, woj. małopolskie 

Kapeli DudySkrzypce z Sopotni Małej, woj. śląskie 

Trzy równorzędne II nagrody po 1600 zł otrzymują: 

Muzyka Zespołu Regionalnego Białodunajcanie z Białego Dunajca, woj. małopolskie Kapela Butrynów z Janowa Lubelskiego, woj. lubelskie 

Muzyka Długopolskich z Dzianisza, woj. małopolskie 

Sześć równorzędnych III nagród w wysokości 1200 zł przyznano: 

Kapeli Nowe Lotko z Bukówca Górnego, woj. wielkopolskie 

Kapeli Rodzinnej Wiesławy Gromadzkiej z Kamienia Dużego, woj. mazowieckie Kapeli Ryszarda Maniurskiego z Ostrołęki, woj. mazowieckie 

Kapeli MIÓD na SERCE z Łomży, woj. podlaskie 

Kapeli „Bachórzanie” z Bachórza, woj. podkarpackie 

I Kapeli Dudziarskiej KOŹLARY ze Stęszewa, woj. wielkopolskie 

Czternaście równorzędnych wyróżnień w wysokości 500 zł otrzymują: 

Kapela koźlarska Daniela Molendy ze Zbąszynia, woj. wielkopolskie Kapela Dudziarska BISKUPIANIE z Domachowa, woj. wielkopolskie  Kapela Józefa Wyrwińskiego z Korzyc, woj. mazowieckie 

Kapela Rymanowianie, woj. podkarpackie 

Kapela Wojciechowska, woj. lubelskie 

Muzyka Zespołu Regionalnego „Jurkowianie” z Jurkowa, woj. małopolskie 10

Kapela LUTUTOWIANIE z Lututowa, woj. łódzkie 

Kapela Jeremiego Kowalskiego z Łowicza, woj. łódzkie 

Kapela Ludowa BRZEZINY z Brzezin, woj. wielkopolskie 

Kapela Edwarda Goli z Sędziszowa, woj. świętokrzyskie 

I Kapela Dudziarska Zespołu ŻEŃCY WIELKOPOLSCY z Nietążkowa, woj. wielkopolskie 

Kapela Węgojska z m. Węgój, woj. warmińsko-mazurskie 

II Kapela Dudziarska KOŹLARY ze Stęszewa, woj. wielkopolskie 

II Kapela Dudziarska Zespołu ŻEŃCY WIELKOPOLSCY z Nietążkowa, woj. wielkopolskie 

W KATEGORII ZESPOŁÓW ŚPIEWACZYCH 

BASZTĘ – nagrodę główną w wysokości 3000 zł przyznano Zespołowi Śpiewaczemu RODYNA z Dubiażyna, woj. podlaskie 

Cztery równorzędne I nagrody w wysokości 2000 zł otrzymują:  

Zespół Śpiewaczy z Gródka Kolonii, woj. lubelskie 

Żeńska Grupa Śpiewacza Jedla z Ratułowa, woj. małopolskie 

Męska Grupa Śpiewacza USZWIANIE z Uszwi, woj. małopolskie 

Zespół Śpiewaczy SWAŃKI z Wyryk, woj. lubelskie 

Trzy równorzędne II nagrody po 1500 zł dla: 

Kompanii Męskiej z Kalinówki Kościelnej, woj. podlaskie 

Grupy Śpiewaczej z Jurgowa, woj. małopolskie 

Grupy Śpiewaczej „Śwarni” z Nowego Targu, woj. małopolskie 

Trzy równorzędne III nagrody po 1200 zł przyznano: 

Zespołowi Śpiewaczemu WIGRANIE ze Starego Folwarku, woj. podlaskie Zespołowi Śpiewaczemu JEZIORANKI z Jeziorska, woj. łódzkie  

Męskiej Grupie Śpiewaczej OTFINOWIANIE z Żabna, woj. małopolskie 10

Siedem równorzędnych wyróżnień w wysokości 500 zł otrzymują: 

Żeńska Grupa Śpiewacza BIAŁODUNAJCANIE z Białego Dunajca, woj. małopolskie Zespół Śpiewaczy MŁODZI LUBATOWIANIE z Lubatowa, woj. podkarpackie Zespół SOKOTUCHY z Białej Podlaskiej, woj. lubelskie 

Zespół OSTAŁKI z Ostałówka, woj. mazowieckie 

Zespół Śpiewaczy z Turośli, woj. podlaskie 

Zespół KUMOWIANKI z Kumowa Majorackiego, woj. lubelskie 

Żeńska Grupa OSTROWIACY z Ostrówka, woj. łódzkie 

W KATEGORII SOLISTÓW INSTRUMENTALISTÓW 

BASZTĘ – nagrodę główną festiwalu w wysokości 2000 zł przyznano Janowi Szymańskiemu, instrumentaliście z Albinowa, woj. łódzkie 

Trzy równorzędne I nagrody w wysokości 1100 zł otrzymują: 

Zbigniew Ciechowicz, skrzypek z Rdzowa, woj. mazowieckie 

Jakub Czapla, skrzypek z Dębicy, woj. podkarpackie 

Piotr Karpuk z Ełku, cymbalista z Ełku, woj. warmińsko-mazurskie 

Cztery równorzędne II nagrody w wysokości 800 zł otrzymują: 

Adam Knobel, kozioł weselny, z Lasek, woj. wielkopolskie 

Krzysztof Kuśnierek, dudziarz z Bonikowa, woj. wielkopolskie 

Adam Kocerba, harmonista z Działoszyc, woj. świętokrzyskie 

Samuel Guzik, heligonka, z Juszczyna, woj. małopolskie 

Pięć równorzędnych III nagród w kwocie 600 zł otrzymują: 

Ryszard Wlazło, harmonia pedałowa, z Kłudna, woj. mazowieckie 

Bartosz Wilk, sierszeńki, z Szamotuł, woj. wielkopolskie 

Tomasz Molenda, kozioł weselny, ze Zbąszynia, woj. wielkopolskie 

Jakub Zastawny, cymbalista z Brzostku, woj. podkarpackie 

10

Dawid Sutkowski, harmonia pedałowa, z Turośli, woj. podlaskie 

Trzy równorzędne wyróżnienia po 400 zł otrzymują: 

Kamil Kokot, harmonia trzyrzędowa, z Wielunia, woj. łódzkie  

Aneta Budziwojska, skrzypaczka z Cierpisz , woj. podkarpackie 

Marta Kosecka, skrzypaczka ze Skrzętli-Rojówki, woj. małopolskie 

W KATEGORII SOLISTÓW ŚPIEWAKÓW 

BASZTĘ – nagrodę główną festiwalu w wysokości 1500 zł przyznano Franciszkowi Sewastynowiczowi z Sejn, woj. podlaskie 

Pięć równorzędnych I nagród w wysokości 800 zł otrzymują: 

Daria Kosiek z Sanoka, woj. podkarpackie 

Brygida Sordyl z Żywca, woj. śląskie 

Marianna Przybyszewska z Maleczewa, woj. warmińsko-mazurskie Anna Chuda z Posadowa, woj. wielkopolskie 

Emilia Markowska z m. Drygały, woj. warmińsko-mazurskie 

Pięć równorzędnych II nagród po 600 zł otrzymują: 

Zdzisław Gajewski z Sulejowa, woj. łódzkie 

Andrzej Powałka z Celestynowa, woj. mazowieckie 

Stanisław Archacki z Myszyńca, woj. mazowieckie 

Katarzyna Stanuch z Zakopanego, woj. małopolskie 

Krystyna Juraszek z Piławy Dolnej, woj. dolnośląskie 

Trzy równorzędne III nagrody po 400 zł otrzymują: 

Antoni Włudyka z Jastrzębi, woj. małopolskie 

Halina Romanowska ze Żmudzi, woj. lubelskie 

Emilia Gryniuk z Sielca, woj. lubelskie 

10

Dwa równorzędne wyróżnienia po 300 zł otrzymują: 

Janina Plichta z Czempisza, woj. wielkopolskie 

Krzysztof Ryndak z Siedliszowic, woj. małopolskie 

Jury ustanowiło i przyznało dwie nagrody specjalne. Jedną dla instrumentalistów, a druga  dla wykonawców pieśni. Nagrodę specjalną im. prof. Jana Stęszewskiego, dla  instrumentalistów, w wysokości 1000 zł, za całokształt twórczości otrzymuje Józef Śliwa z  Huty Gozołowskiej, woj. podkarpackie. Z kolei druga Nagroda specjalna im. prof. Jerzego Bartmińskiego w wysokości 1000 zł została przyznana Janinie Chmiel, woj. lubelskie, za  duży wkład w zachowanie ciągłości przekazu i działalność edukacyjną. 

W KONKURSIE „Mistrz i Uczeń” nagrody ufundował  

Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi 

W grupie instrumentalistów: 

Siedem równorzędnych nagród I stopnia w wysokości 450 zł otrzymują: Mistrz Zdzisław Marczuk z Anielą Juszkiewicz z Zakalinek, woj. lubelskie Mistrz Roman Wojciechowski z uczennicą Wiktorią Chwalińską, woj. łódzkie Mistrz Jakub Rusiecki z Jakubem Rusieckim z Rabki-Zdroju, woj. małopolskie Mistrz Michał Umławski z kapelą dudziarską z Moszczanki i Skrzebowa, woj.  wielkopolskie 

Mistrz Michał Rydzik z uczniem Przemysławem Dyndalem, woj. podkarpackie Mistrz Piotr Górecki z uczniem Fryderykiem Jankowskim z Jarocina, woj.  wielkopolskie 

Mistrz Piotr Karpuk z uczniem Filipem Stępkowskim z Ełku, woj. warmińsko mazurskie 

Cztery równorzędne nagrody II stopnia w wysokości 350 zł otrzymują: 

Mistrz Lidia Biały z Kapelą Młodzieżową ISKRA ze Świlczy, woj. podkarpackie Mistrz Kamil Maślikiewicz z Tylicza z uczniem Antonim Karakułą, woj. małopolskie Mistrzyni Kinga Grychta z uczniami ze Zbąszynia, woj. wielkopolskie Mistrzyni Katarzyna Marach z uczniami z Nietążkowa, woj. wielkopolskie 10

Trzy równorzędne wyróżnienia po 300 zł otrzymują: 

Mistrz Lidia Biały z Dziecięcą Kapelą Fundacji Iskry Tradycji ze Świlczy, woj.  podkarpackie 

Mistrz Adam Knobel z uczniami z Nietążkowa, woj. wielkopolskie 

Mistrzyni Magdalena Golon z uczennicą Dianą Stęcel z Dąbrowy, woj. warmińsko mazurskie 

W grupie śpiewaków: 

 Cztery równorzędne I stopnia w wysokości 450 zł otrzymują: 

Mistrz Alina Myszak z uczennicami z Kocudzy, woj. lubelskie 

Mistrzyni Cecylia Zygmunt z uczennicami z Bukowej, woj. lubelskie Mistrzyni Maria Siwiec z uczennicami z Gałek Rusin., woj. mazowieckie Mistrzyni Brygida Sordyl z uczennicą Emilią Tarnawa z Żywca, woj. śląskie 

Trzy równorzędne nagrody II stopnia w wysokości 350 zł otrzymują: 

Mistrz Stanisław Archacki i Mateusz Zapadka z Myszyńca, woj. małopolskie Mistrzyni Marzena Zieńczuk z Zespołem JABŁONECZKA z Jabłonia, woj. lubelskie Mistrz Danuta Dębska z Zespołem PODCHLEBNICK ze Starej Wojskiej, woj. łódzkie 

Pięć równorzędnych wyróżnień po 300 zł każde otrzymują: 

Mistrzyni Mirosława Zaziąbło-Hubiak z Tylmanowej z uczennicą Oliwią Chrobak, woj. małopolskie 

Mistrz Paweł Dąbkowski i uczennica Nadia Jędrzejczyk z Łomży, woj. mazowieckie Mistrz Jagoda Majtyka z Dziecięcym Zespołem Śpiewaczym z Białej, woj. łódzkie Mistrzyni Agata Pucykowicz z uczennicą Mileną Pawłowską z Korczyny, woj.  podkarpackie 

Mistrzyni Krystyna Szewczyk z uczennicą Żanetą Żaczek z Tymienicy Starej, woj.  mazowieckie 

10

OGÓLNE UWAGI I ZALECENIA KOMISJI ARTYSTYCZNEJ 

Jury 56. Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych składa serdeczne gratulacje wszystkim Laureatom i Uczestnikom spotkania kazimierskiego.  W tegorocznym Festiwalu licznie zaprezentowali się artyści ludowi z niemal wszystkich regionów Polski, także z tych, które dotychczas rzadziej występowały. Z aprobatą zaobserwowaliśmy również (m. in. na podstawie ilości zgłoszonych prezentacji), znaczną aktywność wielu regionów. Jednakże wciąż apelujemy o zwrócenie uwagi na potrzebę ożywienia pracy w pozostałych. 

Jury po raz kolejny pozytywnie odnotowuje fakt bardzo wysokiego poziomu artystycznego, także tegorocznej edycji Festiwalu we wszystkich kategoriach. W szczególności dotyczy to licznie występujących kapel oraz zespołów śpiewaczych, co znalazło odzwierciedlenie w ilości przyznanych nagród oraz wyróżnień. O ile wszakże zespoły śpiewacze działają we wszystkich regionach Polski, to obserwuje się zanik funkcjonowania kapel w ośrodkach, w których dawniej były one liczniej reprezentowane. Jednakże tegoroczny Festiwal przyniósł próby odnowienia zainteresowania działalnością ludowych kapel o czym świadczy duża ich ilość zgłoszona do konkursu. Z aprobatą obserwujemy również przywracanie instrumentów tradycyjnych. 

Jury zwraca uwagę na niezwykle kulturotwórczą rolę Festiwalu w ogóle. Ustalił on model funkcjonowania i korzystania z ludowych tradycji i to w różnych zakresach; od języka gwarowego, po repertuar, instrumentarium i stroje. Dla wielu regionów jest ważnym argumentem i wskaźnikiem w procesie kształtowania lokalnych tożsamości kulturowych. Pełni też istotne funkcje społeczne. Obrazuje różnorodność, ale i niezwykłe bogactwo kultury tradycyjnej w Polsce. Istotna rola festiwalu polega też na tym, że w jego trakcie przewijają się różne style i formy „uprawiania” i popularyzacji folkloru. Mamy tu zatem zarówno bardzo „korzenne” prezentacje oraz propozycje innych form przekazu tradycji. Współcześnie zanika bowiem typowy dla kultury tradycyjnej przekaz oralny i bezpośredni. Powstające albo reaktywujące się grupy wykonawcze muszą zatem swój repertuar budować na innych zasadach. Postulujemy wykorzystywanie dokumentacji audio i video, które można odnaleźć w zasobach archiwalnych. 

Między innymi właśnie z tych powodów Festiwal winien być kontynuowany w wypracowanej już formie. 

W kategoriach śpiewaczych – solistów i grup, w dalszym ciągu wskazujemy na potrzebę prezentacji zróżnicowanego gatunkowo repertuaru, co pozwala lepiej i obiektywniej ocenić możliwości wykonawcze i zastosować się do wymogów regulaminu. Jeżeli wykonawca przedstawia utwory dłuższe, to nie tyle powinien je skracać, co ograniczyć ilość i czas prezentacji. 

Jury przypomina, że głównym celem Festiwalu jest ochrona tradycyjnego repertuaru oraz tradycyjnego stylu muzykowania i śpiewu. Tradycja ludowego śpiewu i muzykowania jest cenną i istotną częścią polskiego, niematerialnego dziedzictwa kulturowego, która to 

10

część nie może zostać zaprzepaszczona w nowych warunkach cywilizacyjnych. Stanowi ona bowiem o tożsamości lokalnej, regionalnej i ogólnonarodowej. Komisja z pełnym przekonaniem i uznaniem konstatuje fakt, że Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych wraz z Targami Sztuki Ludowej został już wpisany na krajową listę „dobrych praktyk”, służących realizacji postulatów zawartych w Konwencji UNESCO z 2003 roku o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego, na co zwracaliśmy uwagę także w poprzednich protokołach. Z przekonaniem wskazujemy wszakże, że ten kierunek działań winien być kontynuowany, bowiem wieloletnia tradycja organizacji Festiwalu, jego szeroki zasięg i uznanie kulturotwórczej roli zobowiązuje do podjęcia starań w UNESCO o wpisanie Festiwalu na odpowiednią światową listę dziedzictwa ludzkości. Ten wniosek podtrzymujemy i w roku bieżącym. 

Cieszy fakt, że zainteresowanie pielęgnowaniem tradycyjnego śpiewu i muzykowania rośnie wśród młodego pokolenia. W roku bieżącym młodzi artyści licznie i aktywnie występowali we wszystkich kategoriach konkursowych. Komisja zaobserwowała, że w wielu przypadkach młodzi zasilają dotychczasowe składy zespołów dorosłych – traktujemy to jako bardzo pozytywną tendencję. Rozwijający się konkurs „Mistrz i uczeń” dodatkowo ją wzmacnia. Istnieje wszakże potrzeba refleksji nad urealnieniem dosyć względnej granicy wiekowej pomiędzy uczniem (zakładamy dziecięcym) a już dorosłym, który ma możliwość występowania w konkursach głównych. Sugerujemy organizatorom, aby za wiek graniczny ucznia przyjąć rok dojrzałości. Uporządkowania wymaga także samo zgłaszanie poszczególnych grup do konkursu Mistrz - Uczeń. 

Komisja z uznaniem podkreśla starania wykonawców o zachowanie w swoich prezentacjach autentycznego języka regionalnego, regionalnych strojów oraz niezwykle cennego archaicznego instrumentarium. Jednakże Komisja przypomina, że regulamin Festiwalu w dalszym ciągu nie przewiduje włączenia akordeonu do prezentacji festiwalowych. Wiele lat pracowaliśmy nad przywróceniem do tradycyjnego składu kapel harmonii polskiej i to się udało. Zatem za jednym ruchem nie możemy zmarnować tego dorobku. Jest wiele festiwali w Polsce, na których nikogo akordeon nie dziwi i jest dopuszczany do konkursu. W zachowaniu ubiorów należy dążyć do pozyskiwania oryginalnych materiałów. 

Jury z aprobatą zauważa też większą dbałość wykonawców o stronę tekstową prezentowanych utworów, co pozwala uwydatnić zawarte w utworach treściowe przesłania. Zwracamy jednak uwagę na niepotrzebną, nadmierną teatralizację występów, a w warstwie muzycznej zbyt daleko idące stylizacje, w tym wprowadzane maniery śpiewu charakterystyczne dla muzyki popularnej. Sugerujemy też większą dbałość w dostosowaniu repertuaru do wieku wykonawców. 

Komisja w dalszym ciągu zachęca instruktorów i samych artystów do poszukiwania lokalnych wariantów poszczególnych utworów i prezentowania różnych gatunków folkloru słowno-muzycznego, lecz zgodnego z lokalną tradycją wykonawczą. 

10

Komisja równocześnie apeluje, aby nie powtarzać w kolejnych prezentacjach konkursowych tego samego, wcześniej nagrodzonego repertuaru przez tych samych wykonawców. 

Zwracamy też uwagę na potrzebę zaktualizowania praw autorskich w takim kierunku, aby objęci nimi zostali także twórcy ludowi wszystkich dziedzin kultury tradycyjnej i aby nie można było zastrzegać praw autorskich do autentycznych wzorów kulturowych. Jest to sprawa ważna dla podtrzymania tradycji jak i ochrony dziedzictwa kulturowego. 

Z uznaniem zauważamy kontynuowanie dobrej współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędem Marszałkowskim w Lublinie i Burmistrzem Miasta Kazimierz Dolny oraz różnymi instytucjami kultury, zwłaszcza takimi jak: Drugi Program Polskiego Radia w Warszawie, Radio i Telewizja Lublin, Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym, Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytet Wrocławski. 

Jury dziękuje bezpośrednim organizatorom – zwłaszcza Wojewódzkiemu Ośrodkowi Kultury w Lublinie, za zapewnienie sprawnego, niezakłóconego i przede wszystkim bezpiecznego przebiegu 56. Festiwalu. Dziękujemy też patronom medialnym, a szczególnie tym mediom, które czynnie uczestniczą w bieżącym relacjonowaniu, dokumentowaniu i promowaniu idei festiwalowych oraz jego niepowtarzalnej atmosfery. 

Serdecznie podziękowania jury kieruje do fundatorów nagród, którymi w tym roku byli: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie i Burmistrz Kazimierza. 

Jury nieustannie apeluje do władz samorządowych wszystkich szczebli, aby w dalszym ciągu wspierały ludowych artystów ze swoich obszarów administracyjnych. Ich działalność jest przecież sposobem promocji lokalnej kultury oraz własnych regionów na forum ogólnopolskim. Komisja z uznaniem dostrzega obecność w Kazimierzu, razem z wykonawcami, przedstawicieli władz samorządowych różnych szczebli. Dla artystów ludowych jest to znakomite wsparcie i dowód uznania ich talentu oraz osiągnięć artystycznych. 

Jury składa również podziękowanie tegorocznym konferansjerom – Józefowi Brodzie, Stanisławowi Jaskułce oraz Witoldowi Kuczyńskiemu, którzy nie tylko kompetentnie zapowiadali poszczególne programy prezentacji, pomagali także uczestnikom w przełamywaniu stresów związanych z ich indywidualnymi występami oraz zapewnili dobry kontakt wykonawców z publicznością. 

10

Podpisy Jury:  

10